محمّد رضائی

كنيه

8-كنيه امام رضا (عليه السلام) چه بود؟ ابوالحسن مشهورترين كنيه حضرت بود و امام كاظم (عليه السلام) او را به اين كنيه مي خواند.

كنيه پدر معظم ايشان نيز ابوالحسن بود. از اين رو در حديث، از امام رضا (عليه السلام) با كنيه ابوالحسن ثاني ياد مي شود. زيرا ابوالحسن اول كنيه امام كاظم (عليه السلام) مي باشد.

كنيه خاص امام رضا (عليه السلام)، ابومحمد بود. البته اين شهر آشوب از كنيه ابوعلي نيز ياد مي كند.

نام و القاب

9-نام والقاب امام رضا (عليه السلام) چيست؟

نام امام، علي است و رضا، زكي و ولي از القاب ايشان است و مشهورترين لقب، رضا مي باشد. ابن شهر آشوب نيز ضمن تاكيد بر مشهورترين لقب امام، از القاب ديگري چون سراج الله، نورالهدي، قره عين المومنين، مكيده الملحدين، كفوالملك، كافي الخلق، رب السرير، رب التدبير، الفاضل، الصابر، الوفي، الصديق و الرضي ياد مي كند.

رضا

10-چرا امام را «رضا» لقب دادند و چه كسي اين لقب را بر امام نهاده است.

اين لقب ريشه الهي دارد امام كاظم (عليه السلام) پيوسته فرزند خود را رضا خطاب مي كرد و مي فرمود: قلت لولدي الرضا؛ من او را رضا مي خوانم.

امام علي نام عالي نسب         پناه عجم مقتداي عرب

برخي از مورخان بر اين باورند كه مامون عباسي، امام را ملقب به « رضا» كرد ابن خلدون در اين باره مي نويسد:

« چون مامون، علي بن موسي الكاظم (عليه السلام) را به ولايت عهدي برگزيد و با او بيعت كرد او را به « الرضا من آل محمد» لقب داد»

امام جواد (عليه السلام) اين نظر را رد كرده است.

احمد بزنطي به حضرت جواد (عليه السلام) فرمود: عده اي از مخالفان شما خيال مي كنند مامون پدر شما را به رضا ملقب ساخته است، زيرا آن حضرت ولايت عهدي او را پذيرفت. امام فرمود: به خدا سوگند اينان مردمي بدكار و دروغگو هستند و خيال نابجايي كرده اند، بلكه خداي متعال او را رضا ناميده است؛ زيرا آن حضرت، خداي تعالي را در آسمان و پيامبر (صلي الله عليه و اله و سلم) و ائمه ( عليهم السلام) را در زمين از خود خشنود ساخت.

بزنطي پرسيد: از كجا چنين لقبي مخصوص پدر بزرگوار شما شده است، با آنكه پدران و اجداد شما همگي مرضي خدا، رسول و ائمه طاهرين بوده اند؟ فرمود: علت اينكه پدر من از ميان تمام ائمه بدين لقب مفتخر گشت، اين بود كه دوست و دشمن از وي خرسند بودند، ليكن پدران او هرگاه مورد توجه و علاقه دوستان بودند، دشمنان از آنها رضايتي نداشتند.

عالم آل محمد

11-آيا لقب « عالم آل محمد» براي امام رضا (عليه السلام) مستند است يا در قرون اخير اين لقب را به ايشان نسبت داده اند؟ اين لقب را امام كاظم(عليه السلام) بر زبان جاري ساخت و آن را به فرمايش پدر گرامي اش امام صادق (عليه السلام) مستند مي كرد؛ اسحاق بن موسي برادر امام رضا (عليه السلام) در اين باره مي گويد: « پدرم به فرزندانش مي فرمود: اين برادر شما علي، عالم آل محمد است، مسائل خود را از وي بپرسيد؛ و سخنان او را به خاطر بسپاريد، من از پدرم جعفر بن محمد شنيدم كه مكرر مي گفت عالم آل محمد صلي الله عليهم اجمعين، در صلب تو است؛ كاش من او را مي ديدم، وي با اميرالمومنين (عليه السلام) هم نام است»

ضامن آهو

12-چرا به امام رضا (عليه السلام) « ضامن آهو» مي گويند؟

در اين باره به دو گزارش تاريخي اشاره مي كنيم:

1-امام پس از ورود به نيشابور دستور ساخت حمام، حفر قنات و ساخت حوض آب را در جوار مسجد داد و اين مكان به گرمابه امام رضا (عليه السلام) شهرت يافت. در انجا ماده آهويي به آن بزرگوار پناه آورد؛ ابن حماد در اشعارش به اين مساله اشاره كرده است: « الذي لاذبه الظبيه و القوم جلوس» كسي كه آهو بدو پناه برد در حالي كه مردم نشسته بودند»

2-شخصي به نام عبدالله كه زيدي مذهب بود و اعتقادي به امامت امام رضا (عليه السلام) نداشت، مي گويد: همراه امام بوديم و در صحرا گله آهويي پيدا شد ناگاه آن سرور به يك بچه آهويي اشاره كرد، ديديم بي درنگ آن بچه آهو امد و در مقابل آن حضرت ايستاد و امام دست مرحمت بر سر آن بچه آهو كشيد و او را به غلام خود سپرد. در آن حال بچه آهو مضطرب شد و خواست به چراگاه خود برگردد. آن حضرت سخني با آن بچه آهو فرمود كه ما نفهميديم، لكن بچه آهو آرام گرفت و از اضطراب افتاد! چون اين پيش آمد شد، آن حضرت به من فرمود: ايا ايمان نياوردي؟ يعني: پس از ديدن اين معجزه به امامت من اعتقاد پيدا نكردي؟ عرض كردم: چرا اي آقاي من! تو حجت خدايي و من توبه مي نمايم از اينكه تا حال قائل به امامت شما نبودم. آنگاه آن حضرت به آن بچه آهو فرمود: اينك برو به سوي چراگاه خود آن بچه آهو شروع كرد به گريه كردن و ديديم اشك از چشمان او جاري شد و خود را به آن جناب مي ماليد. آنگاه آن حضرت رو به من كرد و فرمود: ايا مي دانيد اين بچه آهو چه مي گويد؟ عرض كردم:خدا و پسر پيغمبرش آگاه ترند. فرمود مي گويد: چون مرا به جانب خود خواندي و من اطاعت كرده و به خدمتت آمدم، اميد داشتم كه از گوشت من تناول فرمايي. لكن حال كه مرا مرخص فرمودي من گريان و محزونم كه قابل نبودم از گوشت من بخوري تا به آن فيض برسم.

قبله هفتم

13-چرا به امام رضا(عليه السلام) « قبله هفتم» مي گويند؟

نظر به اينكه هفت مدفن براي معصومين « عليهم السلام» وجود دارد؛ حرم پيامبر، قبرستان بقيع، نجف، كربلا، كاظمين، سامرا و مشهد. از اين رو مدفن امام علي بن موسي الرضا (عليه السلام) در ميان برخي از مردم، به عنوان « قبله هفتم» شهرت يافته است. البته قبله در اينجا به معني قبله نماز نيست.

همچنين ممكن است مقصود، هفت شهر مقدس يا هفت شهر عشق باشد كه عبارتند از: مكه، مدينه، نجف، كربلا، كاظمين، سامرا و مشهد.

امام غريب

14- چرا به امام رضا (عليه السلام) لقب غريب مي دهند؟ آيا به خاطر دوري از اجداد بزرگوارشان بوده است؟

درباره اين لقب چند نكته لازم به ذكر است:

1-غريب كسي است كه از وط خود دور افتاده باشد اين وصف شامل امام رضا (عليه السلام) نيز مي گردد؛ چون او مجبور شد شهر مدينه را به تنهايي و بدون همراه داشتن خويشان نزديك خود، ترك گويد.

2-غريب كسي است يار و دوستداري ندارد.

امام رضا (عليه السلام) سال هاي پاياني عمر خود را در مرو در غربت گذراند و روزها را در ميان افرادي كه هيچ سنخيتي با  او نداشتند و منافقانه او را احاطه كرده بودند، سپري كرد. با رجوع به منابع تاريخي به نمونه هايي از آن روبرو مي شويم.

3- محل دفن معصومين در حجاز و عراق است و اين دو منطقه قرن ها محل آمد و شد پيروان اهل بيت عصمت بود و دوستداران ايشان به راحتي به زيارت قبور نوراني ايشان راه مي يافتند. ليكن مزار امام رضا (عليه السلام) به دليل هجرت اجباري، در خراسان قرار گرفت و اين دوري و بعد مسافت، به نوعي غربتي را براي حضرت فراهم آورده بود و امام خود مي فرمود: « مرا در سرزمين غربت دفن مي كنند» هرچند كه با گذر ايام، علاقمندان امام در اين خطبه، با شور و شعف، غبار غربت را از آن مكان زدودند.

4- واژه غربت و غريبي در روايات ما نيز به كار رفته است؛ به اين دو روايت بنگريد:

الف) اميرالمومنين (عليه السلام) مي فرمايد: « به زودي مردي از فرزندان من درخراسان به وسيله زهر كشته خواهد شد. آگاه باشيد كسي كه او را در غربتش زيارت كند، خداوند گناهان او را بيامرزد»

ب) امام رضا (عليه السلام) مي فرمايد: « هر كس مرا در اين غربت زيارت كند، من او را در روز قيامت زيارت كنم»

5- اين غربت يك پيام سياسي در پي داشت؛ اينكه چگونه و چرا امامي كه به ظاهر مسند ولايت عهدي را دارا بود، خود را غريب مي خواند.

نقش انگشتري

15- نقش خاتم و انگشتر امام چه بود؟

در متون كهن از عبارات ذيل با عنوان نقش خاتم امام رضا (عليه السلام) ياد مي كنند؛

« حسبي الله»، « ما شاء الله لا قوه ه الا بالله»، « ولي الله»، « انا ولي الله» و « العزه لله»

منبع: http://www.epaqr.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=77&Itemid=131